рд╕ंрджीрдк рджेрд╡, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी। рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╕ोрдиिрдпा рдЧांрдзी рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рд╡ाрд▓ी рдПрдирдЬीрдУ рдЧिрд░ोрд╣ ‘рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рдкрд░िрд╖рдж (рдПрдирдПрд╕ी)’ рдиे рдШोрд░ рд╕ांрдк्рд░рджाрдпिрдХ ‘рд╕ांрдк्рд░рджाрдпिрдХ рдФрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХेंрдж्рд░िрдд рд╣िंрд╕ा рдиिрд╡ाрд░рдг рдЕрдзिрдиिрдпрдо’ рдХा рдб्рд░ाрдл्рдЯ рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рд╣ै। рдПрдирдПрд╕ी рдХी рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕рджрд╕्рдп рдЕрд░ुрдгा рд░ाрдп рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░ी рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдПрдирдЬीрдУ рдХी рдХाрд░्рдпрдк्рд░рдгाрд▓ी рд╕рдордЭी рдФрд░ рдлिрд░ ‘рдкрд░िрд╡рд░्рддрди’ рдиाрдордХ рдПрдирдЬीрдУ рд╕े рдЬुреЬ рдЧрдП। рдЕрд░рд╡िंрдж рд▓ंрдмे рдЕрд░рд╕े рддрдХ рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рд╡िрднाрдЧ рд╕े рдЫुрдЯрдЯी рд▓ेрдХрд░ рднी рд╕рд░рдХाрд░ी рддрдирдЦ्рд╡ाрд╣ рд▓े рд░рд╣े рдеे рдФрд░ рдПрдирдЬीрдУ рд╕े рднी рд╡ेрддрди рдЙрдаा рд░рд╣े рдеे, рдЬो ‘рд╢्рд░ीрдоाрди рдИрдоाрдирджाрд░’ рдХो рдХाрдиूрдирди рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ी рдХी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рд░рдЦрддा рд╣ै। рд╡рд░्рд╖ 2006 рдоें ‘рдкрд░िрд╡рд░्рддрди’ рдоें рдХाрдо рдХрд░рдиे рдХे рджौрд░ाрди рд╣ी рдЙрди्рд╣ें рдЕрдоेрд░िрдХी ‘рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди’ рд╡ ‘рд░ॉрдХрдлेрд▓рд░ рдм्рд░рджрд░्рд╕ рдлंрдб’ рдиे 'рдЙрднрд░рддे рдиेрддृрдд्рд╡' рдХे рд▓िрдП ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рджिрдпा, рдЬрдмрдХि рдЙрд╕ рд╡рдХ्рдд рддрдХ рдЕрд░рд╡िंрдж рдиे рдРрд╕ा рдХोрдИ рдХाрдо рдирд╣ीं рдХिрдпा рдеा, рдЬिрд╕े рдЙрднрд░рддे рд╣ुрдП рдиेрддृрдд्рд╡ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рдоाрдиा рдЬा рд╕рдХे। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЕрд░рд╡िंрдж рдиे рдЙрд╕ी рдкैрд╕े рд╕े 19 рджिрд╕ंрдмрд░ 2006 рдХो рдкрдм्рд▓िрдХ рдХॉрдЬ рд░िрд╕рд░्рдЪ рдлाрдЙंрдбेрд╢рди(рд╕ीрдкीрдЖрд░рдПрдл) рдиाрдордХ рд╕ंрд╕्рдеा рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдкुрд░ाрдиे рд╕рд╣рдпोрдЧी рдордиीрд╖ рд╕िрд╕ोрджिрдпा рдХे рдПрдирдЬीрдУ ‘рдХрдмीрд░’ рд╕े рднी рдЬुреЬ рдЧрдП, рдЬिрд╕рдХा рдЧрдарди рдЗрди рджोрдиों рдиे рдоिрд▓рдХрд░ рд╡рд░्рд╖ 2005 рдоें рдХिрдпा рдеा।
рдЕрд░рд╡िंрдж рдХो рд╕рдордЭрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдХो рд╕рдордЭ рд▓ीрдЬिрдП!
рдЕрдоेрд░िрдХी рдиीрддिрдпों рдХो рдкूрд░ी рджुрдиिрдпा рдоें рд▓ाрдЧू рдХрд░ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдоेрд░िрдХी рдЦुрдлिрдпा рдм्рдпूрд░ो ‘рд╕ेंрдЯ्рд░рд▓ рдЗंрдЯेрд▓िрдЬेंрд╕ рдПрдЬेंрд╕ी (рд╕ीрдЖрдИрдП)’ рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдорд╢рд╣ूрд░ рдХाрд░ рдиिрд░्рдоाрддा рдХंрдкрдиी ‘рдлोрд░्рдб’ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЪाрд▓िрдд ‘рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди’ рдПрд╡ं рдХрдИ рдЕрди्рдп рдлंрдбिंрдЧ рдПрдЬेंрд╕ी рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдХाрдо рдХрд░рддी рд░рд╣ी рд╣ै। 1953 рдоें рдлिрд▓िрдкिंрд╕ рдХी рдкूрд░ी рд░ाрдЬрдиीрддि рд╡ рдЪुрдиाрд╡ рдХो рд╕ीрдЖрдИрдП рдиे рдЕрдкрдиे рдХрдм्рдЬे рдоें рд▓े рд▓िрдпा рдеा। рднाрд░рддीрдп рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рд╣ी рддрд░рд╣ рд╕ीрдЖрдИрдП рдиे рдЙрд╕ рд╡рдХ्рдд рдлिрд▓िрдкिंрд╕ рдоें ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдХो рдЦреЬा рдХिрдпा рдеा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдлिрд▓िрдкिंрд╕ рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдмрдирд╡ा рджिрдпा рдеा। рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рд╣ी рддрд░рд╣ ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдХा рднी рдкूрд░्рд╡ рдХा рдХोрдИ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдирд╣ीं рдеा। ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдХे рдЬрд░िрдП рдлिрд▓िрдкिंрд╕ рдХी рд░ाрдЬрдиीрддि рдХो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдЕрдкрдиे рдХрдм्рдЬे рдоें рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдоेрд░िрдХा рдиे рдЙрд╕ рдЬрдоाрдиे рдоें рдк्рд░рдЪाрд░ рдХे рдЬрд░िрдП рдЙрдирдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп-рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп ‘рдЫрд╡ि рдиिрд░्рдоाрдг’ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें ‘рдиॉрд╕िрдпोрдиाрд▓िрд╕्рдЯा рдкाрд░्рдЯी’ рдХा рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ рдмрдиाрдиे рдФрд░ рдЪुрдиाрд╡ рдЬिрддाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд░ीрдм 5 рдоिрд▓िрдпрди рдбॉрд▓рд░ рдЦрд░्рдЪ рдХिрдпा рдеा। рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд╕ीрдЖрдИрдП рдк्рд░рдоुрдЦ рдПрд▓рди рдбॉрдЙрд▓्рд╕ рдХी рдиिрдЧрд░ाрдиी рдоें рдЗрд╕ рдкूрд░ी рдпोрдЬрдиा рдХो рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХे рд╕ीрдЖрдИрдП рдЕрдзिрдХाрд░ी ‘рдПрдбрд╡рд░्рдб рд▓ैंрдбрд╕्рд▓े’ рдиे рдЕंрдЬाрдо рджिрдпा рдеा। рдЗрд╕рдХी рдкुрд╖्рдЯि 1972 рдоें рдПрдбрд╡рд░्рдб рд▓ैंрдбрд╕्рд▓े рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдП рдЧрдП рдПрдХ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдоें рд╣ुрдИ।
рдаीрдХ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рд╣ी рддрд░рд╣ рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп рдХी рдИрдоाрдирджाрд░ рдЫрд╡ि рдХो рдЧреЭा рдЧрдпा рдФрд░ ‘рдбрд░्рдЯी рдЯ्рд░िрдХ्рд╕’ рдХे рдЬрд░िрдП рд╡िрд░ोрдзी рдиेрддा рдФрд░ рдлिрд▓िрдкिंрд╕ рдХे рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि ‘рдХ्рд╡ाрдпрд░िрдиो’ рдХी рдЫрд╡ि рдзूрдоिрд▓ рдХी рдЧрдИ। рдпрд╣ рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдХि рдХ्рд╡ाрдпрд░िрдиो рднाрд╖рдг рджेрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрдкрдиा рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдмреЭाрдиे рдХे рд▓िрдП рдб्рд░рдЧ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं। рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп рдХी ‘рдЧреЭी рдЧрдИ рдИрдоाрдирджाрд░ рдЫрд╡ि’ рдФрд░ рдХ्рд╡ाрдпрд░िрдиो рдХी ‘рдХुрдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдкрддिрдд рдЫрд╡ि’ рдиे рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп рдХो рджो рддिрд╣ाрдИ рдмрд╣ुрдордд рд╕े рдЬीрдд рджिрд▓ा рджी рдФрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рдЕрдкрдиे рдордХрд╕рдж рдоें рдХाрдордпाрдм рд░рд╣ा рдеा। рднाрд░рдд рдоें рдЗрд╕ рд╕рдордп рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХो рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рдИрдоाрдирджाрд░ рдФрд░ рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдХो рд╕ांрдк्рд░рджाрдпिрдХ рд╡ рдПрдХ рд▓рдб़рдХी рдХी рдЬाрд╕ूрд╕ी рдХрд░ाрдиे рд╡ाрд▓ा рдмрддाрдХрд░, рдоीрдбिрдпा рдЬो 'рдбрд░्рдЯी рдЯ्рд░िрдХ्рд╕' рдХा рдЦेрд▓, рдЦेрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕрдоेрд░िрдХी рдЦुрдлिрдпा рдПрдЬेंрд╕ी рд╕ीрдЖрдИрдП рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиाрдП рдЧрдП рддрд░ीрдХे рдФрд░ рдк्рд░рдЪाрд░ рд╕े рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рдоेрд▓ рдЦाрддा рд╣ै।
рдЙрди्рд╣ीं ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдПрд╢िрдпा рдоें рдЕрдоेрд░िрдХी рдиीрддिрдпों рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдоाрд╣ौрд▓ рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ों, рд╡ॉрд▓ेंрдЯिрдпрд░ рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों, рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХी рдиीрддिрдпों рдХो рдЕрдоेрд░िрдХी рд╣िрдд рдоें рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों, рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рджेрд╢ рдХी рдЪुрдиी рд╣ुрдИ рд╕рд░рдХाрд░ों рдХो рдЕрд╕्рдеिрд░ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो ‘рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди’ рд╡ ‘рд░ॉрдХрдлेрд▓рд░ рдм्рд░рджрд░्рд╕ рдлंрдб’ рдоिрд▓рдХрд░ рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1957 рд╕े ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдЕрд╡ाрд░्рдб рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХे рд╕ंрдпोрдЬрдХ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХो рд╡рд╣ी ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдоिрд▓ा рд╣ै рдФрд░ рд╕ीрдЖрдИрдП рдХे рд▓िрдП рдлंрдбिंрдЧ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдЙрд╕ी ‘рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди’ рдХे рдлंрдб рд╕े рдЙрдирдХा рдПрдирдЬीрдУ ‘рдХрдмीрд░’ рдФрд░ ‘рдЗंрдбिрдпा рдЕрдЧेंрд╕्рдЯ рдХрд░рдк्рд╢рди’ рдоूрд╡рдоेंрдЯ рдЦреЬा рд╣ुрдЖ рд╣ै।
рднाрд░рдд рдоें рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЕрд╕्рдеिрд░рддा рдХे рд▓िрдП рдПрдирдЬीрдУ рдФрд░ рдоीрдбिрдпा рдоें рд╡िрджेрд╢ी рдлंрдбिंрдЧ!
‘рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди’ рдХे рдПрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╕्рдЯीрд╡рди рд╕ॉрд▓рдиिрдХ рдХे рдоुрддाрдмिрдХ ‘‘рдХрдмीрд░ рдХो рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди рдХी рдУрд░ рд╕े рд╡рд░्рд╖ 2005 рдоें 1 рд▓ाрдЦ 72 рд╣рдЬाрд░ рдбॉрд▓рд░ рдПрд╡ं рд╡рд░्рд╖ 2008 рдоें 1 рд▓ाрдЦ 97 рд╣рдЬाрд░ рдЕрдоेрд░िрдХी рдбॉрд▓рд░ рдХा рдлंрдб рджिрдпा рдЧрдпा।’’ рдпрд╣ी рдирд╣ीं, ‘рдХрдмीрд░’ рдХो ‘рдбрдЪ рджूрддाрд╡ाрд╕’ рд╕े рднी рдоोрдЯी рд░рдХрдо рдлंрдб рдХे рд░ूрдк рдоें рдоिрд▓ी। рдЕрдоेрд░िрдХा рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдиीрджрд░рд▓ैंрдб рднी рдЕрдкрдиे рджूрддाрд╡ाрд╕ों рдХे рдЬрд░िрдП рджूрд╕рд░े рджेрд╢ों рдХे рдЖंрддрд░िрдХ рдоाрдорд▓ों рдоें рдЕрдоेрд░िрдХी-рдпूрд░ोрдкीрдп рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдмреЭाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡рд╣ां рдХी рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдпाрдиी рдПрдирдЬीрдУ рдХो рдЬрдмрд░рджрд╕्рдд рдлंрдбिंрдЧ рдХрд░рддी рд╣ै।
рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдЕрдЦрдмाрд░ ‘рдкॉрдпрдиिрдпрд░’ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдПрдХ рдЦрдмрд░ рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рдбрдЪ рдпाрдиी рдиीрджрд░рд▓ैंрдб рджूрддाрд╡ाрд╕ рдЕрдкрдиी рд╣ी рдПрдХ рдПрдирдЬीрдУ ‘рд╣िрд╡ोрд╕’ рдХे рдЬрд░िрдП рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдХी рдЧुрдЬрд░ाрдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдЕрд╕्рдеिрд░ рдХрд░рдиे рдоें рд▓рдЧे рд╡िрднिрди्рди рднाрд░рддीрдп рдПрдирдЬीрдУ рдХो рдЕрдк्рд░ैрд▓ 2008 рд╕े 2012 рдХे рдмीрдЪ рд▓рдЧрднрдЧ 13 рд▓ाрдЦ рдпूрд░ो, рдорддрд▓рдм рдХрд░ीрдм рд╕рд╡ा рдиौ рдХрд░ोреЬ рд░ुрдкрдП рдХी рдлंрдбिंрдЧ рдХрд░ рдЪुрдХी рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдПрдХ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХा рдПрдирдЬीрдУ рднी рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै। ‘рд╣िрд╡ोрд╕’ рдХो рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди рднी рдлंрдбिंрдЧ рдХрд░рддी рд╣ै।
рдбрдЪ рдПрдирдЬीрдУ ‘рд╣िрд╡ोрд╕’ рджुрдиिрдпा рдХे рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╣िрд╕्рд╕ों рдоें рдХेрд╡рд▓ рдЙрди्рд╣ीं рдПрдирдЬीрдУ рдХो рдлंрдбिंрдЧ рдХрд░рддी рд╣ै,рдЬो рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рд╡ рд╡рд╣ां рдХे рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдЕрдоेрд░िрдХा рд╡ рдпूрд░ोрдк рдХे рд╣िрдд рдоें рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЕрд╕्рдеिрд░рддा рдкैрджा рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдХो рд╕ाрдмिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдоीрдбिрдпा рд╣ाрдЙрд╕ рдХो рднी рдЬрдмрд░рджрд╕्рдд рдлंрдбिंрдЧ рдХी рдЬाрддी рд╣ै। рдПрд╢िрдпाрдИ рджेрд╢ों рдХी рдоीрдбिрдпा рдХो рдлंрдбिंрдЧ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдоेрд░िрдХा рд╡ рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдиे ‘рдкрдиोрд╕’ рдиाрдордХ рд╕ंрд╕्рдеा рдХा рдЧрдарди рдХрд░ рд░рдЦा рд╣ै। рджрдХ्рд╖िрдг рдПрд╢िрдпा рдоें рдЗрд╕ рд╕рдордп ‘рдкрдиोрд╕’ рдХे рдХрд░ीрдм рдЖрдзा рджрд░्рдЬрди рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। 'рдкрдиोрд╕' рдоें рднी рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди рдХा рдкैрд╕ा рдЖрддा рд╣ै। рдоाрдиा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдХि рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХे рдоीрдбिрдпा рдЙрднाрд░ рдХे рдкीрдЫे рдЗрд╕ी ‘рдкрдиोрд╕' рдХे рдЬрд░िрдП 'рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди' рдХी рдлंрдбिंрдЧ рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। ‘рд╕ीрдПрдирдПрди-рдЖрдИрдмीрдПрди’ рд╡ ‘рдЖрдИрдмीрдПрди-7’ рдЪैрдирд▓ рдХे рдк्рд░рдзाрди рд╕ंрдкाрджрдХ рд░ाрдЬрджीрдк рд╕рд░рджेрд╕ाрдИ ‘рдкॉрдкुрд▓ेрд╢рди рдХाрдЙंрд╕िрд▓’ рдиाрдордХ рд╕ंрд╕्рдеा рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ैं, рдЬिрд╕рдХी рдлंрдбिंрдЧ рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рд╡рд╣ी ‘рд░ॉрдХрдлेрд▓рд░ рдм्рд░рджрд░्рд╕’ рдХрд░рддी рд╣ै рдЬो ‘рд░ेрдоॉрди рдоेрдЧ्рд╕ेрд╕ाрдп’ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдХे рд▓िрдП ‘рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди’ рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдлंрдбिंрдЧ рдХрд░рддी рд╣ै।
рдоाрдиा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдХि ‘рдкрдиोрд╕’ рдФрд░ ‘рд░ॉрдХрдлेрд▓рд░ рдм्рд░рджрд░्рд╕ рдлंрдб’ рдХी рдлंрдбिंрдЧ рдХा рд╣ी рдпрд╣ рдХрдоाрд▓ рд╣ै рдХि рд░ाрдЬрджीрдк рд╕рд░рджेрд╕ाрдИ рдХा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдЪैрдирд▓ ‘рд╕ीрдПрдирдПрди-рдЖрдИрдмीрдПрди’ рд╡ рд╣िंрджी рдЪैрдирд▓ ‘рдЖрдИрдмीрдПрди-7’ рди рдХेрд╡рд▓ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХो ‘рдЧреЭрдиे’ рдоें рд╕рдмрд╕े рдЖрдЧे рд░рд╣ी рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि 21 рджिрд╕ंрдмрд░ 2013 рдХो ‘рдЗंрдбिрдпрди рдСрдл рдж рдИрдпрд░’ рдХा рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рднी рдЙрд╕े рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рд╣ै। ‘рдЗंрдбिрдпрди рдСрдл рдж рдИрдпрд░’ рдХे рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдХी рдк्рд░рдпोрдЬрдХ рдХंрдкрдиी ‘рдЬीрдПрдордЖрд░’ рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдоें рдоें рдШिрд░ी рд╣ै।
‘рдЬीрдПрдордЖрд░’ рдХे рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рд╡ाрд▓ी ‘рдбाрдпрд▓’ рдХंрдкрдиी рдиे рджेрд╢ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╣рд╡ाрдИ рдЕрдб्рдбा рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдпूрдкीрдП рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдорд╣рдЬ 100 рд░ुрдкрдП рдк्рд░рддि рдПрдХреЬ рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдЬрдоीрди рд╣ाрд╕िрд▓ рдХिрдпा рд╣ै। рднाрд░рдд рдХे рдиिрдпंрдд्рд░рдХ рдПрд╡ं рдорд╣ाрд▓ेрдЦा рдкрд░ीрдХ्рд╖рдХ ‘рд╕ीрдПрдЬी’ рдиे 17 рдЕрдЧрд╕्рдд 2012 рдХो рд╕ंрд╕рдж рдоें рдкेрд╢ рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рдХрд╣ा рдеा рдХि рдЬीрдПрдордЖрд░ рдХो рд╕рд╕्рддे рджрд░ рдкрд░ рджी рдЧрдИ рдЬрдоीрди рдХे рдХाрд░рдг рд╕рд░рдХाрд░ी рдЦрдЬाрдиे рдХो 1 рд▓ाрдЦ 63 рд╣рдЬाрд░ рдХрд░ोреЬ рд░ुрдкрдП рдХा рдЪूрдиा рд▓рдЧा рд╣ै। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं, рд░िрд╢्рд╡рдд рджेрдХрд░ рдЕрд╡ैрдз рддрд░ीрдХे рд╕े рдаेрдХा рд╣ाрд╕िрд▓ рдХрд░рдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдоाрд▓рджीрд╡ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдоें рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ो рд░рд╣े рдоाрд▓े рд╣рд╡ाрдИ рдЕрдб्рдбा рдХा рдаेрдХा рдЬीрдПрдордЖрд░ рд╕े рдЫीрди рд▓िрдпा рдеा। рд╕िंрдЧाрдкुрд░ рдХी рдЕрджाрд▓рдд рдиे рдЬीрдПрдордЖрд░ рдХंрдкрдиी рдХो рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрдиे рдХा рджोрд╖ी рдХрд░ाрд░ рджिрдпा рдеा। рддाрдд्рдкрд░्рдп рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЕрдоेрд░िрдХी-рдпूрд░ोрдкीрдп рдлंрдб, рднाрд░рддीрдп рдоीрдбिрдпा рдФрд░ рдпрд╣ां рдпूрдкीрдП рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╕ाрде рдШोрдЯाрд▓े рдоें рд╕ाрдЭीрджाрд░ рдХाрд░рдкोрд░ेрдЯ рдХंрдкрдиिрдпों рдиे рдоिрд▓рдХрд░ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХो ‘рдЧреЭा’ рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдордХрд╕рдж рдЖрдЧे рдкреЭрдиे рдкрд░ рдЖрдкрдХो рдкрддा рдЪрд▓ेрдЧा।
‘рдЬрдирд▓ोрдХрдкाрд▓ рдЖंрджोрд▓рди’ рд╕े ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рддрдХ рдХा рд╢ाрддिрд░ рд╕рдлрд░!
рдЖрд░ोрдк рд╣ै рдХि рд╡िрджेрд╢ी рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдФрд░ рдлंрдбिंрдЧ рд╣ाрд╕िрд▓ рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЕрдоेрд░िрдХी рд╣िрдд рдоें рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рд╡ рдордиीрд╖ рд╕िрд╕ोрджिрдпा рдиे рдЗрд╕ рджेрд╢ рдХो рдЕрд╕्рдеिрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП ‘рдЗंрдбिрдпा рдЕрдЧेंрд╕्рдЯ рдХрд░рдк्рд╢рди’ рдХा рдиाрд░ा рджेрддे рд╣ुрдП рд╡рд░्рд╖ 2011 рдоें ‘рдЬрдирд▓ोрдХрдкाрд▓ рдЖंрджोрд▓рди’ рдХी рд░ूрдк рд░ेрдЦा рдЦिंрдЪी। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдмाрдмा рд░ाрдорджेрд╡ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा, рд▓ेрдХिрди рд░ाрдорджेрд╡ рдЗрди рд╕рднी рдХी рдоंрд╢ाрдУं рдХो рдеोреЬा-рдеोреЬा рд╕рдордЭ рдЧрдП рдеे। рд╕्рд╡ाрдоी рд░ाрдорджेрд╡ рдХे рдордиा рдХрд░рдиे рдкрд░ рдЙрдирдХे рдоंрдЪ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рд╕ीрдзे-рд╕ाрдзे, рд▓ेрдХिрди рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдХрдИ рдоुрд╣ीрдо рдоें рд╕рдлрд▓рддा рд╣ाрд╕िрд▓ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЕрди्рдиा рд╣рдЬाрд░े рдХो рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рджिрд▓्рд▓ी рд╕े рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдоें ‘рд▓ॉंрдЪ’ рдХрд░ рджिрдпा।
рдЕрди्рдиा рд╣рдЬाрд░े рдХो рдЕрд░िрд╡ंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рдоंрд╢ा рдЙрд╕ рд╡рдХ्рдд рд╕рдордЭ рдоें рдЖрдИ рд╕рдордЭрдиे рдоें рдЬрдм рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдкैрд╕ा рдЕрд░рд╡िंрдж рдиे рдЕрдкрдиे рдПрдирдЬीрдУ рд╕ीрдкीрдЖрд░рдПрдл рдХे рдПрдХाрдЙंрдЯ рдоें рдбाрд▓рдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा। рдЕрди्рдиा рдХे рдкूрд░्рд╡ рдм्рд▓ॉрдЧрд░ рд░ाрдЬू рдкाрд░ूрд▓рдХрд░ рдиे рдЕрдкрдиे рдм्рд▓ॉрдЧ рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि рдЙрд╕ рдЖंрджोрд▓рди рд╡ рдЕрди्рдиा рдХे рдиाрдо рдХा рдПрд╕рдПрдордПрд╕ рдХाрд░्рдб рдмेрдЪрдХрд░ рдЕрд░рд╡िंрдж рдиे рдХрд░ीрдм 200 рдХрд░ोрдб़ рд░ुрдкрдП рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХिрдпा рдФрд░ рдЕрди्рдиा рдХो рдХेрд╡рд▓ 2 рдХрд░ोрдб рд░ुрдкрдП рдердоाрдиा рдЪाрд╣ा। рдЗрд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕрди्рдиा-рдЕрд░рд╡िंрдж рдХे рдмीрдЪ рдХाрдлी рд╡िрд╡ाрдж рд╣ुрдЖ, рдЬिрд╕े рдЙрди рд▓ोрдЧों рдиे рдХैрдорд░े рдоें рдХैрдж рдХрд░ рд▓िрдпा рдФрд░ рдЗрд╕े рджिрдЦाрдХрд░ рдЕрди्рдиा рдХो рдм्рд▓ैрдХрдоेрд▓ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे рдХि рдЗрд╕рдХे рдмाрд╣рд░ рдЖрддे рд╣ी рдЖрдкрдХी 'рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рдд्рдпाрдЧ' рд╡ाрд▓ी рдЫрд╡ि рдЦंрдбिрдд рд╣ो рдЬाрдПрдЧी। рдЕрди्рдиा рдЪुрдк рд╣ो рдЧрдП, рд╣ाрд▓ांрдХि рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рдХे рд╡рдХ्рдд рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдлिрд░ рд╕े рдЗрд╕ рд░рдХрдо рдХी рдоांрдЧ рдХे рд▓िрдП рдкрдд्рд░ рд▓िрдЦा, рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕ рдиिрдЬी рдкрдд्рд░ рдХो рднी рдЕрд░рд╡िंрдж рдиे рдоीрдбिрдпा рдоें рдЬाрд░ी рдХрд░ 'рдоीрдбिрдпा рдЯ्рд░िрдХ्рд╕' рдХे рдЬрд░िрдП рдЕрди्рдиा рдХो рдЪुрдк рдХрд░ा рджिрдпा। рдЬрдирд▓ोрдХрдкाрд▓ рдЖंрджोрд▓рди рдХे рджौрд░ाрди рдЬो рдоीрдбिрдпा рдЕрди्рдиा-рдЕрди्рдиा рдХी рдЧाрдеा рдЧा рд░рд╣ी рдеी, ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХे рдЧрдарди рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ी рдоीрдбिрдпा рдЕрд░рд╡िंрдж рдХा рдлेрд╡рд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЕрди्рдиा рдкрд░ рд╣рдорд▓ाрд╡рд░ рд╣ो рдЙрдаी।
рд╡िрджेрд╢ी рдлंрдбिंрдЧ рддो рдЕंрджрд░ूрдиी рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕ рджौрд░ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЖрдЬ рддрдХ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХो рдк्рд░рдоोрдЯ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╣рд░ рдоीрдбिрдпा рд╕ंрд╕्рдеाрди рдФрд░ рдкрдд्рд░рдХाрд░ों рдХे рдЪेрд╣рд░े рдХो рдЧौрд░ рд╕े рджेрдЦिрдП। рдЗрдирдоें рд╕े рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╡ो рд╣ैं, рдЬो рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдиेрддृрдд्рд╡ рд╡ाрд▓ी рдпूрдкीрдП рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕंрдЬाрдо рджिрдП рдЧрдП 1 рд▓ाрдЦ 76 рд╣рдЬाрд░ рдХрд░ोреЬ рдХे 2рдЬी рд╕्рдкेрдХ्рдЯ्рд░рдо, 1 рд▓ाрдЦ 86 рд╣рдЬाрд░ рдХрд░ोреЬ рдХे рдХोрд▓ рдм्рд▓ॉрдХ рдЖрд╡ंрдЯрди, 70 рд╣рдЬाрд░ рдХрд░ोреЬ рдХे рдХॉрдордирд╡ेрд▓्рде рдЧेрдо्рд╕ рдФрд░ 'рдХैрд╢ рдлॉрд░ рд╡ोрдЯ' рдШोрдЯाрд▓े рдоें рд╕рдоाрди рд░ूрдк рд╕े рднाрдЧीрджाрд░ рд╣ैं।
рдЖрдЧे рдмреЭрддे рд╣ैं...! рдЕрди्рдиा рдХे рдХंрдзे рдкрд░ рдкैрд░ рд░рдЦрдХрд░ рдЕрд░рд╡िंрдж рдЕрдкрдиी ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдЦреЬा рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд░рд╣े। рдЬрдирд▓ोрдХрдкाрд▓ рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдкीрдЫे ‘рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди’ рдХे рдлंрдб рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЬрдм рд╕рд╡ाрд▓ рдЙрдардиे рд▓рдЧा рддो рдЕрд░рд╡िंрдж-рдордиीрд╖ рдХे рдЖрдЧ्рд░рд╣ рд╡ рди्рдпूрдпॉрд░्рдХ рд╕्рдеिрдд рдЕрдкрдиे рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп рдХे рдЖрджेрд╢ рдкрд░ рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди рдиे рдЕрдкрдиी рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рд╕े ‘рдХрдмीрд░’ рд╡ рдЙрд╕рдХी рдлंрдбिंрдЧ рдХा рдкूрд░ा рдм्рдпौрд░ा рд╣ी рд╣рдЯा рджिрдпा। рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрди्рдиा рдЖंрджोрд▓рди рдХे рджौрд░ाрди 31 рдЕрдЧрд╕्рдд 2011 рдоें рд╣ी рдлोрд░्рдб рдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзि рд╕्рдЯीрд╡ेрди рд╕ॉрд▓рдиिрдХ рдиे ‘рдмिрдЬрдирд╕ рд╕्рдЯैंрдбрд░’ рдЕрдЦрдмाрд░ рдоें рдПрдХ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рджिрдпा рдеा, рдЬिрд╕рдоें рдпрд╣ рдХрдмूрд▓ рдХिрдпा рдеा рдХि рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди рдиे ‘рдХрдмीрд░’ рдХो рджो рдмाрд░ рдоें 3 рд▓ाрдЦ 69 рд╣рдЬाрд░ рдбॉрд▓рд░ рдХी рдлंрдбिंрдЧ рдХी рд╣ै। рд╕्рдЯीрд╡ेрди рд╕ॉрд▓рдиिрдХ рдХे рдЗрд╕ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХे рдХाрд░рдг рдпрд╣ рдоाрдорд▓ा рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рджрдмрдиे рд╕े рдмрдЪ рдЧрдпा рдФрд░ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХा рдЪेрд╣рд░ा рдХрдо рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╣ी рд╕рд╣ी, рд▓ेрдХिрди рд▓ोрдЧों рдХे рд╕ाрдордиे рдЖ рдЧрдпा।
рд╕ूрдЪрдиा рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдПрдХ рдЕрди्рдп рд╕ंрд╕्рдеा ‘рдЖрд╡ाрдЬ’ рдХी рдУрд░ рд╕े рднी рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХो рдЬрдирд▓ोрдХрдкाрд▓ рдЖंрджोрд▓рди рдХे рд▓िрдП рдлंрдб рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдпा рдЧрдпा рдеा। рдбॉ рд╕рдм्рд░рд╣рдордиिрдпрди рд╕्рд╡ाрдоी рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рдЗрд╕ी ‘рдЖрд╡ाрдЬ’ рдиे рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рд▓реЬрдиे рдХे рд▓िрдП рднी рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХो рдлंрдб рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдпा। рд╕ीрд░िрдпा, рдЗрдЬिрдк्рдЯ, рд▓ीрдмिрдпा рдЖрджि рджेрд╢ рдоें рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдЕрд╕्рдеिрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдЗрд╕ी ‘рдЖрд╡ाрдЬ’ рд╕ंрд╕्рдеा рдиे рд╡рд╣ां рдХे рдПрдирдЬीрдУ, рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рд╡ рдмुрдж्рдзिрдЬीрд╡िрдпों рдХो рдЬрдордХрд░ рдлंрдбिंрдЧ рдХी рдеी। рдЗрд╕рд╕े рдЗрд╕ рд╡िрд╡ाрдж рдХो рдмрд▓ рдоिрд▓рддा рд╣ै рдХि рдЕрдоेрд░िрдХा рдХे рд╣िрдд рдоें рд╣рд░ рджेрд╢ рдХी рдкॉрд▓िрд╕ी рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдоेрд░िрдХी рд╕ंрд╕्рдеा рдЬिрд╕ ‘рдлंрдбिंрдЧ рдХा рдЦेрд▓’ рдЦेрд▓ рдЦेрд▓рддी рдЖрдИ рд╣ैं, рднाрд░рдд рдоें рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓, рдордиीрд╖ рд╕िрд╕ोрджिрдпा рдФрд░ ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдЙрд╕ी рдХी рджेрди рд╣ैं।
рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХे рд╡рдХीрд▓ рдПрдо.рдПрд▓.рд╢рд░्рдоा рдиे рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рд╡ рдордиीрд╖ рд╕िрд╕ोрджिрдпा рдХे рдПрдирдЬीрдУ рд╡ рдЙрдирдХी ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдоें рдЪुрдиाрд╡ी рдЪंрджे рдХे рд░ूрдк рдоें рдЖрдП рд╡िрджेрд╢ी рдлंрдбिंрдЧ рдХी рдкूрд░ी рдЬांрдЪ рдХे рд▓िрдП рджिрд▓्рд▓ी рд╣ाрдИрдХोрд░्рдЯ рдоें рдПрдХ рдпाрдЪिрдХा рджाрдЦिрд▓ рдХрд░ рд░рдЦी рд╣ै। рдЕрджाрд▓рдд рдиे рдЗрд╕рдХी рдЬांрдЪ рдХा рдиिрд░्рджेрд╢ рджे рд░рдЦा рд╣ै। рд╡рдХीрд▓ рдПрдо.рдПрд▓.рд╢рд░्рдоा рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि ‘рдлॉрд░ेрди рдХंрдЯ्рд░ीрдм्рдпूрд╢рди рд░ेрдЧुрд▓ेрд╢рди рдПрдХ्рдЯ-2010’ рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рд╡िрджेрд╢ी рдзрди рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдЕрдиुрдорддि рд▓ेрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдпрд╣ी рдирд╣ीं, рдЙрд╕ рд░ाрд╢ि рдХो рдЦрд░्рдЪ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдоाрдирдХों рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рдиा рднी рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै। рдХोрдИ рднी рд╡िрджेрд╢ी рджेрд╢ рдЪुрдиाрд╡ी рдЪंрджे рдпा рдлंрдб рдХे рдЬрд░िрдП рднाрд░рдд рдХी рд╕ंрдк्рд░рднुрддा рд╡ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХे, рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ рдХाрдиूрдиी рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा, рд▓ेрдХिрди рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рд╡ рдЙрдирдХी рдЯीрдо рдиे рдЗрд╕рдХा рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рдХिрдпा рд╣ै। рдмाрдмा рд░ाрдорджेрд╡ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдПрдХ рд╣ी рджिрди рдоें 80 рд╕े рдЕрдзिрдХ рдоुрдХрджрдоे рджрд░्рдЬ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдЙрджाрд╕ीрдирддा рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै рдХि рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХो рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдлाрдпрджे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै।
рдЕрдоेрд░िрдХी ‘рдХрд▓्рдЪрд░рд▓ рдХोрд▓्рдб рд╡ाрд░’ рдХे рд╣рдеिрдпाрд░ рд╣ैं рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓!
рдлंрдбिंрдЧ рдХे рдЬрд░िрдП рдкूрд░ी рджुрдиिрдпा рдоें рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЕрд╕्рдеिрд░рддा рдкैрджा рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдоेрд░िрдХा рд╡ рдЙрд╕рдХी рдЦुрдлिрдпा рдПрдЬेंрд╕ी ‘рд╕ीрдЖрдИрдП’ рдХी рдиीрддि рдХो ‘рдХрд▓्рдЪрд░рд▓ рдХोрд▓्рдб рд╡ाрд░’ рдХा рдиाрдо рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдХिрд╕ी рджेрд╢ рдХी рд░ाрдЬрдиीрддि, рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╡ рдЙрд╕рдХे рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХो рдЕрдкрдиे рд╡िрдд्рдд рд╡ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдкोрд╖िрдд рд╕рдоूрд╣, рдПрдирдЬीрдУ, рдЯ्рд░рд╕्рдЯ, рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдмैрдаे рдЬрдирдк्рд░рддिрдиिрдзि, рдоीрдбिрдпा рдФрд░ рд╡ाрдордкंрдеी рдмुрдж्рдзिрдЬीрд╡िрдпों рдХे рдЬрд░िрдП рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे ‘рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░िрдЬ्рдо’ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдЗрд╕рдХी рдкрд╣рд▓ी рдЭрд▓рдХ рдЕрди्рдиा рдХे рдоंрдЪ рд╕े ‘рднाрд░рдд рдоाрддा’ рдХी рддрд╕्рд╡ीрд░ рдХो рд╣рдЯाрдХрд░ рджे рджिрдпा рдеा। рдЪूंрдХि рдЗрд╕ рджेрд╢ рдоें рднाрд░рдд рдоाрддा рдХे рдЕрдкрдоाрди рдХो ‘рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░िрдЬ्рдо рдХा рдлैрд╢рдиेрдмрд▓ рдмुрд░्рдХा’ рд╕рдордЭा рдЬाрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡ाрдордкंрдеी рдмुрдж्рдзिрдЬीрд╡ी рд╡ рдоीрдбिрдпा рдмिрд░ाрджрд░ी рдЗрд╕े рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рдзрд░्рдордиिрд░рдкेрдХ्рд╖рддा рд╕ाрдмिрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд░рд╣ी।
рдПрдХ рдмाрд░ рдЬो рдзрд░्рдордиिрд░рдкेрдХ्рд╖рддा рдХा рдЧंрджा рдЦेрд▓ рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ рддो рдлिрд░ рдЪрд▓ рдиिрдХрд▓ा рдФрд░ ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХे рдиेрддा рдк्рд░рд╢ांрдд рднूрд╖рдг рдиे рддрдд्рдХाрд▓ рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рдЬрдирдордд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХрд░ाрдиे рдХा рд╕ुрдЭाрд╡ рджे рджिрдпा। рдк्рд░рд╢ांрдд рднूрд╖рдг рдпрд╣ीं рдирд╣ीं рд░ुрдХे, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕ंрд╕рдж рд╣рдорд▓े рдХे рдоुрдЦ्рдп рджोрд╖ी рдЕрдлрдЬрд▓ рдЧुрд░ु рдХी рдлांрд╕ी рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдпрд╣ рддрдХ рдХрд╣ рджिрдпा рдХि рдЗрд╕рд╕े рднाрд░рдд рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдЪेрд╣рд░ा рдЙрдЬाрдЧрд░ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рдЬैрд╕े рд╡рд╣ рдЦुрдж рднाрд░рдд рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдХिрд╕ी рджूрд╕рд░े рджेрд╢ рдХे рдиाрдЧрд░िрдХ рд╣ों?
рдк्рд░рд╢ांрдд рднूрд╖рдг рд▓рдЧाрддाрд░ рднाрд░рдд рд╡िрд░ोрдзी рдмрдпाрди рджेрддे рдЪрд▓े рдЧрдП рдФрд░ рдоीрдбिрдпा рд╡ рд╡ाрдордкंрдеी рдмुрдж्рдзिрдЬीрд╡ी рдЙрдирдХी рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी рдХो ‘рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░ рджрд▓’ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдХрд░рдиे рд▓рдЧी। рдк्рд░рд╢ांрдд рднूрд╖рдг рдХो рд╣ौрд╕рд▓ा рдоिрд▓ा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рд▓ाрдЧू рдПрдПрдлрдПрд╕рдкीрдП рдХाрдиूрди рдХो рд╣рдЯाрдиे рдХी рдоांрдЧ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ рджिрдпा рдХि рд╕ेрдиा рдиे рдХрд╢्рдоीрд░िрдпों рдХो рдЗрд╕ рдХाрдиूрди рдХे рдЬрд░िрдП рджрдмा рд░рдЦा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЙрд▓рдЯ рд╣рдоाрд░ी рд╕ेрдиा рдпрд╣ рдХрд╣ рдЪुрдХी рд╣ै рдХि рдпрджि рдЗрд╕ рдХाрдиूрди рдХो рд╣рдЯाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдЕрд▓рдЧाрд╡рд╡ाрджी рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рд╣ाрд╡ी рд╣ो рдЬाрдПंрдЧे।
рдЕрдоेрд░िрдХा рдХा рд╣िрдд рдЗрд╕рдоें рд╣ै рдХि рдХрд╢्рдоीрд░ рдЕрд╕्рдеिрд░ рд░рд╣े рдпा рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХे рдкाрд▓े рдоें рдЪрд▓ा рдЬाрдП рддाрдХि рдЕрдоेрд░िрдХा рдпрд╣ां рдЕрдкрдиा рд╕ैрди्рдп рд╡ рдиिрдЧрд░ाрдиी рдХेंрдж्рд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рд╕рдХे। рдпрд╣ां рд╕े рджрдХ्рд╖िрдг-рдкрд╢्рдЪिрдо рд╡ рджрдХ्рд╖िрдг-рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпा рд╡ рдЪीрди рдкрд░ рдирдЬрд░ рд░рдЦрдиे рдоें рдЙрд╕े рдЖрд╕ाрдиी рд╣ोрдЧी। рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी рдХे рдиेрддा рдк्рд░рд╢ांрдд рднूрд╖рдг рдЕрдкрдиी рдЭूрдаी рдоाрдирд╡ाрдзिрдХाрд░рд╡ाрджी рдЫрд╡ि рд╡ рд╡рдХाрд▓рдд рдХे рдЬрд░िрдП рдЗрд╕рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рдХрд░рддे рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рдЕрдм рдЬрдм рдЙрдирдХी ‘рдЕрдкрдиी рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдкाрд░्рдЯी’ рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै рддो рд╡рд╣ рдЗрд╕े рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЕंрдЬाрдо рджेрдиे рдоें рдЬुрдЯे рд╣ैं। рдпрд╣ рдПрдХ рддрд░рд╣ рд╕े ‘рд▓िрдЯрдорд╕ рдЯेрд╕्рдЯ’ рдеा, рдЬिрд╕рдХे рдЬрд░िрдП рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी ‘рдИрдоाрдирджाрд░ी’ рдФрд░ ‘рдЫрдж्рдо рдзрд░्рдордиिрд░рдкेрдХ्рд╖рддा’ рдХा ‘рдХॉрдХрдЯेрд▓’ рддैрдпाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ी рдеी।
8 рджिрд╕ंрдмрд░ 2013 рдХो рджिрд▓्рд▓ी рдХी 70 рд╕рджрд╕्рдпीрдп рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рдоें 28 рд╕ीрдЯें рдЬीрддрдиे рдХे рдмाрдж рдЕрдкрдиी рд╕рд░рдХाрд░ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рд╡ рдЙрдирдХी рдкाрд░्рдЯी рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдо рдЬрдирддा рдХो рдЕрдзिрдХाрд░ рджेрдиे рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдЬрдирдордд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХा рдЬो рдиाрдЯрдХ рдЦेрд▓ा рдЧрдпा, рд╡рд╣ рдХाрдлी рд╣рдж рддрдХ рдЗрд╕ ‘рдХॉрдХрдЯेрд▓’ рдХा рд╣ी рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг рд╣ै। рд╕рд╡ाрд▓ рдЙрдардиे рд▓рдЧा рд╣ै рдХि рдпрджि рджेрд╢ рдоें рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдмрди рдЬाрдП рдФрд░ рд╡рд╣ рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рдЬрдирдордд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХрд░ाрддे рд╣ुрдП рдЙрд╕े рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдмрддा рджे рддो рдлिрд░ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा?
рдк्рд░рд╢ांрдд рднूрд╖рдг, рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓, рдордиीрд╖ рд╕िрд╕ोрджिрдпा рдФрд░ рдЙрдирдХे ‘рдкंрдЬीрдХृрдд рдЖрдо рдЖрджрдоी’ рдиे рдЬрдм рджेрдЦा рдХि ‘рднाрд░рдд рдоाрддा’ рдХे рдЕрдкрдоाрди рд╡ рдХрд╢्рдоीрд░ рдХो рднाрд░рдд рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиे рдЬैрд╕े рд╡рдХ्рддрд╡्рдп рдкрд░ ‘рдоीрдбिрдпा-рдмुрдж्рдзिрдЬीрд╡ी рд╕рдорд░्рдерди рдХा рдЦेрд▓’ рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдИрдоाрдирджाрд░ी рдХी рдЪाрд╕рдиी рдоें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдЫрдж्рдо рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░рд╡ाрдж рдХो рдоिрд▓ा рд▓िрдпा। рдЙрдирдХे рдмрдпाрди рджेрдЦिрдП, рдк्рд░рд╢ांрдд рднूрд╖рдг рдиे рдХрд╣ा, ‘рдЗрд╕ рджेрд╢ рдоें рд╣िंрджू рдЖрддंрдХрд╡ाрдж рдЪрд░рдо рдкрд░ рд╣ै’, рддो рдк्рд░рд╢ांрдд рдХे рд╕ुрд░ рдоें рд╕ुрд░ рдоिрд▓ाрддे рд╣ुрдП рдЕрд░рд╡िंрдж рдиे рдХрд╣ा рдХि ‘рдмाрдЯрд▓ा рд╣ाрдЙрд╕ рдПрдирдХाрдЙंрдЯрд░ рдлрд░्рдЬी рдеा рдФрд░ рдЙрд╕рдоें рдоाрд░े рдЧрдП рдоुрд╕्рд▓िрдо рдпुрд╡ा рдиिрд░्рджोрд╖ рдеे।’ рдЗрд╕рд╕े рджो рдХрджрдо рдЖрдЧे рдмреЭрддे рд╣ुрдП рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдмрд░ेрд▓ी рдоें рджंрдЧा рднреЬрдХाрдиे рдХे рдЖрд░ोрдк рдоें рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рд╣ो рдЪुрдХे рддौрдХीрд░ рд░рдЬा рдФрд░ рдЬाрдоा рдорд╕्рдЬिрдж рдХे рдоौрд▓ाрдиा рдЗрдоाрдо рдмुрдЦाрд░ी рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рд╕рдорд░्рдерди рджेрдиे рдХी рдоांрдЧ рдХी।
рдпाрдж рд░рдЦिрдП, рдпрд╣ी рдЗрдоाрдо рдмुрдЦрд░ी рд╣ैं, рдЬो рдЦुрд▓े рдЖрдо рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд▓िрд╕ рдХो рдЪुрдиौрддी рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ рдЪुрдХे рд╣ैं рдХि ‘рд╣ां, рдоैं рдкाрдХिрд╕्рддाрдиी рдЦुрдлिрдпा рдПрдЬेंрд╕ी рдЖрдИрдПрд╕рдЖрдИ рдХा рдПрдЬेंрдЯ рд╣ूं, рдпрджि рд╣िрдо्рдордд рд╣ै рддो рдоुрдЭे рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░рдХे рджिрдЦाрдУ।’ рдЙрди рдкрд░ рдХрдИ рдЖрдкрд░ाрдзिрдХ рдоाрдорд▓े рджрд░्рдЬ рд╣ैं, рдЕрджाрд▓рдд рдиे рдЙрди्рд╣ें рднрдЧोреЬा рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рд░рдЦा рд╣ै рд▓ेрдХिрди рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд▓िрд╕ рдХी рдЗрддрдиी рд╣िрдо्рдордд рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЬाрдоा рдорд╕्рдЬिрдж рдЬाрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рд╕рдХे। рд╡рд╣ीं рддौрдХीрд░ рд░рдЬा рдХा рдкुрд░ाрдиा рд╕ांрдк्рд░рджाрдпिрдХ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╣ै। рд╡рд╣ рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдФрд░ рдоुрд▓ाрдпрдо рд╕िंрд╣ рдпाрджрд╡ рдХी рд╕рдоाрдЬрд╡ाрджी рдкाрд░्рдЯी рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХे рд▓िрдП рдлрддрд╡ा рдЬाрд░ी рдХрд░рддे рд░рд╣े рд╣ैं। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं, рд╡рд╣ рдорд╢рд╣ूрд░ рдмंрдЧ्рд▓ाрджेрд╢ी рд▓ेрдЦिрдХा рддрд╕्рд▓ीрдоा рдирд╕рд░ीрди рдХी рд╣рдд्рдпा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рдИрдиाрдо рджेрдиे рдЬैрд╕ा рдШोрд░ рдЕрдоाрдирд╡ीрдп рдлрддрд╡ा рднी рдЬाрд░ी рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ैं।
рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдХे рдмреЭрддे рдк्рд░рднाрд╡ рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдлेंрдХा рдЧрдпा ‘рдЖрдЦिрд░ी рдкрдд्рддा’ рд╣ैं рдЕрд░рд╡िंрдж!
рджрд░рдЕрд╕рд▓ рд╡िрджेрд╢ рдоें рдЕрдоेрд░िрдХा, рд╕рдЙрджी рдЕрд░рдм рд╡ рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдФрд░ рднाрд░рдд рдоें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рд╡ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рдкाрдЯिрдпों рдХी рдкूрд░ी рдХोрд╢िрд╢ рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдХे рдмреЭрддे рдк्рд░рднाрд╡ рдХो рд░ोрдХрдиे рдХी рд╣ै। рдоोрджी рди рдЕрдоेрд░िрдХा рдХे рд╣िрдд рдоें рд╣ैं, рди рд╕рдЙрджी рдЕрд░рдм рд╡ рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХे рд╣िрдд рдоें рдФрд░ рди рд╣ी рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рд╡ рдзрд░्рдордиिрд░ेрдкрдХ्рд╖рддा рдХा рдвोंрдЧ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рдкाрд░्рдЯिрдпों рдХे рд╣िрдд рдоें। рдоोрджी рдХे рдЖрддे рд╣ी рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдПрд╢िрдпा рдХेंрдж्рд░िрдд рдкूрд░ी рд╡िрджेрд╢, рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡ рд░рдХ्рд╖ा рдиीрддि рддो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрдЧी рд╣ी, рджेрд╢ рдХे рдЕंрджрд░ рд▓ूрдЯ рдордЪाрдиे рдоें рджрд╢рдХों рд╕े рдЬुрдЯी рд╣ुрдИ рдкाрд░्рдЯिрдпों рд╡ рдиेрддाрдУं рдХे рд▓िрдП рднी рдЬेрд▓ рдпाрдд्рд░ा рдХा рдоाрд╣ौрд▓ рдмрди рдЬाрдПрдЧा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕ी рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдЬрдирддा рдХा рднाрд╡рдиाрдд्рдордХ рджोрд╣рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдИрдоाрдирджाрд░ी рдХी рд╕्рд╡рдиिрд░्рдоिрдд рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдФрд░ рдХुрд╢ाрд╕рди рдоें рдлंрд╕ी рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рд╢ीрд▓ा рджीрдХ्рд╖िрдд рдХी 15 рд╡рд░्рд╖ीрдп рд╕рдд्рддा рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рд▓рд╣рд░ рдХो рднाрдЬрдкा рдХे рдкाрд╕ рд╕ीрдзे рдЬाрдиे рд╕े рд░ोрдХрдХрд░ рдФрд░ рдлिрд░ рдЙрд╕ी рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдмрдиाрдиे рдХा рдб्рд░ाрдоा рд░рдЪрдХрд░ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рдпрд╣ рджрд░्рд╢ा рджिрдпा рд╣ै рдХि рдЙрдирдХी рдоंрд╢ा рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдн्рд░рд╖्рдЯрдЪाрд░ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдЪुрдиाрд╡ рд▓рдб़рдиे рдХी рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рд╣рд░ рд╣ाрд▓ рдоें рднाрдЬрдкा рдХो рд╕рдд्рддा рдоें рдЖрдиे рд╕े рд░ोрдХрдиे рдХी рд╣ै। рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рд░рдХाрд░ рдмрдиाрдиे рдХी рд╣ाрдоी рднрд░рддे рд╣ी рдХेंрдж्рд░ीрдп рдоंрдд्рд░ी рдХрдкिрд▓ рд╕िрдм्рдмрд▓ рдиे рдХрд╣ा, ‘‘рднाрдЬрдкा рдХे рдкाрд╕ 32 рд╕ीрдЯें рдеी, рд▓ेрдХिрди рд╡ो рдмрд╣ुрдордд рдХे рд▓िрдП 4 рд╕ीрдЯों рдХा рдЬुрдЧाреЬ рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрдИ। рд╣рдоाрд░े рдкाрд╕ рдХेрд╡рд▓ 8 рд╕ीрдЯें рдеीं, рд▓ेрдХिрди рд╣рдордиे 28 рд╕ीрдЯों рдХा рдЬुрдЧाреЬ рдХрд░ рд▓िрдпा рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рднी рдмрдиा рд▓ी।’’
рдХрдкिрд▓ рд╕िрдм्рдмрд▓ рдХा рдпрд╣ рдмрдпाрди рднाрдЬрдкा рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдФрд░ рдЙрдирдХी ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХो рдЦреЬा рдХрд░рдиे рдоें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рдЫुрдкी рд╣ुрдИ рднूрдоिрдХा рдХो рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। рд╡ैрд╕े рднी рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдФрд░ рд╢ीрд▓ा рджीрдХ्рд╖िрдд рдХे рдмेрдЯे рд╕ंрджीрдк рджीрдХ्рд╖िрдд рдПрдирдЬीрдУ рдХे рд▓िрдП рд╕ाрде рдХाрдо рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ैं। рддрднी рддो рджिрд╕ंрдмрд░-2011 рдоें рдЕрди्рдиा рдЖंрджोрд▓рди рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ाрдиे рдХी рдЬिрдо्рдоेрд╡ाрд░ी рдпूрдкीрдП рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕ंрджीрдк рджीрдХ्рд╖िрдд рдХो рд╕ौंрдкी рдеी। ‘рдлोрд░्рдб рдлाрдЙंрдбेрд╢рди’ рдиे рдЕрд░рд╡िंрдж рд╡ рдордиीрд╖ рд╕िрд╕ोрджिрдпा рдХे рдПрдирдЬीрдУ рдХो 3 рд▓ाрдЦ 69 рд╣рдЬाрд░ рдбॉрд▓рд░ рддो рд╕ंрджीрдк рджीрдХ्рд╖िрдд рдХे рдПрдирдЬीрдУ рдХो 6 рд▓ाрдЦ 50 рд╣рдЬाрд░ рдбॉрд▓рд░ рдХा рдлंрдб рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдпा рд╣ै। рд╢ुрд░ू-рд╢ुрд░ू рдоें рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХो рдХुрдЫ рдоीрдбिрдпा рд╣ाрдЙрд╕ рдиे рд╢ीрд▓ा-рд╕ंрджीрдк рдХा ‘рдм्рд░ेрди рдЪाрдЗрд▓्рдб’ рдмрддाрдпा рднी рдеा, рд▓ेрдХिрди рдпूрдкीрдП рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдЗрд╢ाрд░ा рдкाрддे рд╣ी рдЗрд╕ рдкूрд░े рдоाрдорд▓े рдкрд░ рдЦाрдоोрд╢ी рдЕрдЦ्рддिрдпाрд░ рдХрд░ рд▓ी рдЧрдИ। рдЕрдм рддो рдЕрди्рдиा рдХे рдкूрд░्рд╡ рдм्рд▓ॉрдЧрд░ рд░ाрдЬू рдкाрд░ुрд▓рдХрд░ рдиे рд╕рд░рдХाрд░ рдЧрдарди рдХे рд▓िрдП рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдФрд░ рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ी рдиेрддा рд╢рдХीрд▓ рдЕрд╣рдордж, рдЕрдЬрдп рдоाрдХрди рд╡ рдЕрд░рд╡िंрджрд░ рд╕िंрд╣ рд▓рд╡рд▓ी рдХे рдмीрдЪ рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд▓ोрдзी рд░ोрдб рд╕्рдеिрдд рдЕрдорди рд╣ोрдЯрд▓ рдоें рдЧुрдк्рдд рдмैрдардХों рдХा рднी рдЦुрд▓ाрд╕ा рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рдмैрдардХ рдоें рд╣ीрд░ा рд╣ोंрдбा рдХंрдкрдиी рдХे рдоाрд▓िрдХ рдкрд╡рди рдоुंрдЬाрд▓ рднी рдоौрдЬूрдж рдеे, рдЬिрди рдкрд░ рдЕрд░рд╡िंрдж-рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдбीрд▓ рдХो рд╕ंрдкрди्рди рдХрд░ाрдиे рдХा рдЖрд░ोрдк рд╣ै। рдЗрд╕ рдмैрдардХ рдоें рднाрдЬрдкा рдХो рджेрд╢ рднрд░ рдоें рд░ोрдХрдиे рд╡ рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХो рд╕рдд्рддा рдоें рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी рдж्рд╡ाрд░ा рдХрд░ीрдм 300 рд╕ीрдЯों рдкрд░ рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ рдЦрдб़े рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ाрдоी рднрд░рдиे рдХी рдмाрдд рднी рд╕ाрдордиे рдЖрдИ рд╣ै।
‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рд╡ рдЙрд╕рдХे рдиेрддा рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рдкूрд░ी рдоंрд╢ा рдХो рдЗрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╕рджрд╕्рдп рд╡ рдк्рд░рд╢ांрдд рднूрд╖рдг рдХे рдкिрддा рд╢ांрддि рднूрд╖рдг рдиे 13 рджिрд╕ंрдмрд░ 2013 рдХो ‘рдоेрд▓ рдЯुрдбे’ рдЕрдЦрдмाрд░ рдоें рд▓िрдЦे рдЕрдкрдиे рдПрдХ рд▓ेрдЦ рдоें рдЬाрд╣िрд░ рднी рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рд▓ेрдХिрди рд╕ूрдд्рд░ों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, рдк्рд░рд╢ांрдд-рдЕрд░рд╡िंрдж рдХे рджрдмाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмाрдж рдоें рди рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиे рд╣ी рд▓ेрдЦ рд╕े рдкрд▓्рд▓ा рдЭाреЬ рд▓िрдпा, рдмрд▓्рдХि рдПрдХ 'рдирдП рд╢ांрддिрднूрд╖рдг' рдХो рднी рдкैрджा рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдЬрд╣ां рдЕрд░рд╡िंрдж рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЙрд╕ी рдЧाрдЬिрдпाрдмाрдж рд╕े рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЦुрдж рдХो рд╢ांрддिрднूрд╖рдг рдмрддाрддे рд╣ुрдП рд╕ाрдордиे рдЖ рдЧрдпा рдФрд░ рдХрд╣ा рдХि рдпрд╣ рдоेрд░ा рд▓ेрдЦ рд╣ै। ‘рдоेрд▓ рдЯुрдбे’ рд╕े рдЬुреЬे рд╕ूрдд्рд░ рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि рдпूрдкीрдП рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдПрдХ рдоंрдд्рд░ी рдХे рдлोрди рдкрд░ ‘рдЯुрдбे рдЧ्рд░ुрдк’ рдиे рднी рдЗрд╕े рдЭूрда рдХрд╣рдиे рдоें рд╕рдордп рдирд╣ीं рд▓рдЧाрдпा। рд╡ैрд╕े рднी рдирдП рд╢ांрддिрднूрд╖рдг рдХो рдкैрджा рдХрд░ рдоेрд▓ рдЯुрдбे рдХी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдФрд░ рдЕрд░рд╡िंрдж рдХी рд╡िрд╢्рд╡рд╕рдиीрдпрддा рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдХा рдЦेрд▓ рддो рдЦेрд▓ рд╣ी рд▓िрдпा рдЧрдпा рдеा। рджेрд╢ рдХा рд╣рд░ рдЖрдо рдиाрдЧрд░िрдХ рд╡ рдкрдд्рд░рдХाрд░ рдпрд╣ рдЬाрдирддा рд╣ै рдХि рдмिрдиा рдЬांрдЪ рдХिрдП рдХोрдИ рдЕрдЦрдмाрд░ рдХिрд╕ी рд▓ेрдЦ рдХो рдирд╣ीं рдЫाрдкрддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдЙрд╕ी рдЕрдЦрдмाрд░ рд╡ाрд▓ी рдХंрдкрдиी рдХा рдЪैрдирд▓ 'рдЖрдЬрддрдХ' рдЕрд░рд╡िंрдж рдХे рд╕ोрдиे-рдЦाрдиे-рдХрдкрдб़े рдкрд╣рдирдиे рддрдХ рдХी рдЦрдмрд░ें рд▓рдЧाрддाрд░ рджिрдЦा рд░рд╣ा рд╣ो рддो рдлिрд░ рдЙрд╕ рдХंрдкрдиी рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд▓ेрдЦ рд╕े рдкрд▓्рд▓ा рдЭाрдб़рдиा рдХौрди рд╕ी рдмрдб़ी рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ै?
рд╢ांрддि рднूрд╖рдг рдиे рд▓िрдЦा рдеा, ‘‘рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рдмреЬी рд╣ी рдЪрддुрд░ाрдИ рд╕े рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХे рдоुрдж्рджे рдкрд░ рднाрдЬрдкा рдХो рднी рдиिрд╢ाрдиे рдкрд░ рд▓े рд▓िрдпा рдФрд░ рдЙрд╕े рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рд╕рдоाрди рдмрддा рдбाрд▓ा। рд╡рд╣ीं рдЦुрдж рд╡рд╣ рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░िрдЬ्рдо рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдоुрд╕्рд▓िрдо рдиेрддाрдУं рд╕े рдоिрд▓े рддाрдХि рдЙрди рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХो рдЕрдкрдиे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдХрд░ рд╕рдХें рдЬो рдмीрдЬेрдкी рдХा рд╡िрд░ोрдз рддो рдХрд░рддे рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рд╕े рдЙрдХрддा рдЧрдП рд╣ैं। рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдФрд░ рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी рдЙрд╕ рдЕрди्рдиा рд╣рдЬाрд░े рдХे рдЖंрджोрд▓рди рдХी рджेрди рд╣ैं рдЬो рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдХрд░рдк्рд╢рди рдФрд░ рдордирдоोрд╣рди рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдХाрд░рдЧुрдЬाрд░िрдпों рдХे рдЦिрд▓ाрдл рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ рдеा। рд▓ेрдХिрди рдмाрдж рдоें рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рдорджрдж рд╕े рдЗрд╕ рдкूрд░े рдЖंрджोрд▓рди рдиे рдЕрдкрдиा рд░ुрдЦ рдоोреЬрдХрд░ рдмीрдЬेрдкी рдХी рддрд░рдл рдХрд░ рджिрдпा, рдЬिрд╕рд╕े рдЬрдирддा рдХंрдл्рдпूрдЬ рд╣ो рдЧрдИ рдФрд░ рдЖंрджोрд▓рди рдХी рдзाрд░ рдХुंрдж рдкреЬ рдЧрдИ।’’
‘‘рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдл्рд▓ॉрдк рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рднी рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рд╣ाрд░ рдирд╣ीं рдоाрдиी। рдЬिрд╕ рд░ाрдЬрдиीрддि рдХा рд╡рд╣ рдХреЬा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рддे рд░рд╣े рдеे, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд╕ी рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдЖрдиे рдХा рдлैрд╕рд▓ा рд▓िрдпा। рдЕрди्рдиा рдЗрд╕рд╕े рд╕рд╣рдордд рдирд╣ीं рд╣ुрдП । рдЕрди्рдиा рдХी рдЕрд╕рд╣рдорддि рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рдорд╣рдд्рд╡ाрдХांрдХ्рд╖ाрдУं рдХी рд░ाрд╣ рдоें рд░ोреЬा рдмрди рдЧрдИ рдеी। рдЗрд╕рд▓िрдП рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рдЕрди्рдиा рдХो рджрд░рдХिрдиाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХे рдиाрдо рд╕े рдкाрд░्рдЯी рдмрдиा рд▓ी рдФрд░ рдЗрд╕े рджोрдиों рдмреЬी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдкाрд░्рдЯिрдпों рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдЦреЬा рдХрд░ рджिрдпा। рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рдЬाрдирдмूрдЭ рдХрд░ рд╢рд░ाрд░рддрдкूрд░्рдг рдвंрдЧ рд╕े рдиिрддिрди рдЧрдбрдХрд░ी рдХे рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХी рдмाрдд рдЙрдаाрдИ рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдн्рд░рд╖्рдЯ рдиेрддाрдУं рдХी рдХрддाрд░ рдоें рдЦреЬा рдХрд░ рджिрдпा рддाрдХि рдЦुрдж рдХो рдИрдоाрдирджाрд░ рд╡ рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░ рджिрдЦा рд╕рдХें। рдПрдХ рдЦाрд╕ рд╡рд░्рдЧ рдХो рддुрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдмीрдЬेрдкी рдХा рдиाрдо рдЦрд░ाрдм рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╡рд░्рдиा рдмीрдЬेрдкी рддो рд╕рдд्рддा рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рднी рдирд╣ीं рдеी, рдРрд╕े рдоें рдЙрд╕рдХे рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХा рд╕рд╡ाрд▓ рдХрд╣ां рдкैрджा рд╣ोрддा рд╣ै?’’
‘‘рдмीрдЬेрдкी ‘рдЖрдо рдЖрджрдоी рдкाрд░्рдЯी’ рдХो рдирдЬрд░рдЕंрджाрдЬ рдХрд░рддी рд░рд╣ी рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рдЦूрдм рдлाрдпрджा рдЙрдаाрдпा। рднрд▓े рд╣ी рдмाрд╣рд░ рд╕े рд╡рд╣ рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдеे, рд▓ेрдХिрди рдЕंрджрд░ рд╕े рдЪुрдкрдЪाрдк рднाрдЬрдкा рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдЬुрдЯे рд╣ुрдП рдеे। рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдиे рд▓ोрдЧों рдХी рднाрд╡рдиाрдУं рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЗрд╕рдХा рдкूрд░ा рдлाрдпрджा рджिрд▓्рд▓ी рдХी рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдЙрдаाрдпा рдФрд░ рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХा рдЖрд░ोрдк рдмреЬी рд╣ी рдЪाрд▓ाрдХी рд╕े рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рднाрдЬрдкा рдкрд░ рднी рдореЭ рджिрдпा। рдРрд╕ा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╡ोрдЯ рдмрдЯोрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा।’’
‘‘рджिрд▓्рд▓ी рдХी рдХाрдордпाрдмी рдХे рдмाрдж рдЕрдм рдЕрд░рд╡िंрдж рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдЖрдиे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рд╡рд╣ рд╕िрд░्рдл рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХी рдмाрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдЧрд╡рд░्рдиेंрд╕ рдХा рдорддрд▓рдм рд╕िрд░्рдл рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХा рдЦाрдд्рдоा рдХрд░рдиा рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рдХाрд░рдЧुрдЬाрд░िрдпों рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рднी рдХрдИ рд╕ाрд░ी рд╕рдорд╕्рдпाрдПं рдЙрда рдЦреЬी рд╣ुрдИ рд╣ैं। рдЦрд░ाрдм рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा, рдмреЭрддी рдХीрдорддें, рдкреЬोрд╕ी рджेрд╢ों рд╕े рд░िрд╢्рддे рдФрд░ рдЕंрджрд░ूрдиी рд▓ॉ рдПंрдб рдСрд░्рдбрд░ рд╕рдоेрдд рдХрдИ рдЪुрдиौрддिрдпां рд╣ैं। рдЗрди рд╕рднी рдЪुрдиौрддिрдпों рдХो рдмिрдиा рд╡рдХ्рдд рдЧंрд╡ाрдП рдиिрдмрдЯाрдиा рд╣ोрдЧा।’’
‘‘рдордирдоोрд╣рди рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдиाрдХाрдоी рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдоुрд╢्рдХिрд▓ рдмрди рдЧрдИ рд╣ै। рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдЗрд╕рд▓िрдП рд▓ोрдЧों рдХी рдЖрд╡ाрдЬ рдмрди рд░рд╣े рд╣ैं, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрди рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рд╕े рдЬूрдЭрдиे рдФрд░ рджेрд╢ рдХा рд╕рдо्рдоाрди рд╡ाрдкрд╕ рд▓ाрдиे рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд▓ोрдЧों рдоें рдЬрдЧाрдпा рд╣ै। рдордЧрд░ рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдЧрд╡рд░्рдиेंрд╕ рдХे рд╡्рдпाрдкрдХ рдЕрд░्рде рд╕े рдЕрдирднिрдЬ्рдЮ рд╣ैं। рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рджेрд╢ рдХी рд░ाрдЬрдиीрддि рдХो рдЕрд╕्рдеिрд░ рдХрд░рдиा рдФрд░ рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдХो рд╕рдд्рддा рдоें рдЖрдиे рд╕े рд░ोрдХрдиा рд╣ै। рдРрд╕ा рдЗрд╕рд▓िрдП, рдХ्рдпोंрдХि рдЕрдЧрд░ рдоोрджी рдПрдХ рдмाрд░ рд╕рдд्рддा рдоें рдЖ рдЧрдП рддो рдХेрдЬрд░ीрд╡ाрд▓ рдХी рджुрдХाрди рд╣рдоेрд╢ा рдХे рд▓िрдП рдмंрдж рд╣ो рдЬाрдПрдЧी।’’
рдиोрдЯ: рдоेрд░ी рд╢ीрдШ्рд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдкुрд╕्рддрдХ '' рд╕ाрдЬिрд╢ рдХी рдХрд╣ाрдиी, рддрде्рдпों рдХी рдЬुрдмाрдиी'' рд╕े рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдпрд╣ рд╣िрд╕्рд╕ा...